VỊNH CÂY THÔNG
NGUYỄN CÔNG TRỨ (1778-1858)
Ngồi buồn muốn trách ông xanh
Khi vui muốn khóc, buồn tênh lại cười.
Kiếp sau xin chớ làm người
Làm cây thông đứng giữa trời mà reo.
Giữa trời vách đá cheo leo
Ai mà chịu rét thì trèo với thông.
VERSE ON THE PINE
(Translation by TMCS)
Being sad in my idle time
Looking onto the blue sky
I’d like to reproach the Heaven…
Because of Him
When I’m glad, I want to cry
When I’m sad, I want to smile.
Therefore next life
I don’t want to reincarnate in a man
But in a pine
Howling day and night
In the high sky
Upon a rocky steep being so tottery
Who will be able to suffer the cold
Please, climb up there to me …
VERSE SUR LE PIN
Je m’assieds tristement quand j’ai du temps oiseux.
Regardant le ciel bleu
Je voudrais reprocher au Dieu.
Grâce à Lui
Je veux pleurer quand je suis heureux
Et je veux sourire quand il m’est arrivé un malheur
C’est pourquoi pour la vie prochaine
Je ne veux se réincarner dans la vie humaine
Mais dans celle d’un pin.
Sur une pente rocheuse bien escarpée
En plein air vers le ciel,
Je pousserai mes cris de joie.
Qui sera en mesure de supporter le froid
S’il vous plaît, grimpez là-haut, chez moi…
TMCS dịch
LE CHANT DU PIN
NGUYEN CONG TRU
Oisif, je voudrais au Ciel reprocher,
Quand je suis joyeux, je pleuerais,
Mais quand je suis triste, je souerais.
Au Karma prochain,
Je ne veux plus m’incarner en être humain,
Mais en un grand pin,
Qui se dresse et frémit dans l’air.
Dans l’air, sur les rochers escarpés,
Quiconque ne craint pas le froid,
Qu’il ose grimper sur Moi!
Traduction de TRỊNH PHÚC NGUYÊN
REPROCHES AU CIEL
NGUYEN CONG TRU
Assis et peiné, on fait des reproches au Ciel.
Comment se fait-il qu’en pleine joie,
On est enclin à pleurer?
Et qu’on éclate de rire
Dans les chagrins isolés?
Au prochain Karma, ne te fais donc plus humain,
Mais tâche de devenir un pin
Qui reste debout chantant dans l’univers.
Sous le firmament, sur les côtes escarpées,
Quiconque ne craint pas le froid est invité
A grimper de pair
Avec le pin.
PHAN HOÀNG MẠNH
CHANT PAR POÈME : LE PIN
NGUYEN CONG TRU
Rien à faire on se met à reprocher Dieu
On pleurerait quand on se sentait joyeux
Et rirait lorsqu’on était si ennuyeux
À la vie prochaine ne s’incarne pas en gens
Mais s’incarne en pin pour bruire en plein jour au vent.
————————————-
(*) Tô không dịch 2 câu cuối vì cho rằng người khác ghép vào,
Chứ không phải khẩu khí cuẩ Cụ NGUYỄN CÔNG TRỨ.
CÂY THÔNG
Kiếp sau xin chớ làm người,
Làm cây thông đứng giữa trời mà reo.
NGUYỄN CÔNG TRỨ
Sừng sững giữa trời mặc tuyết sương.
Thế gian hữu xạ tự nhiên hương.
Cheo leo vách đá, reo cùng gió.
Chẳng vướng công danh, chẳng đoạn trường !
松
挺 立 霄 中 不 顧 霜
世 間 有 麝 自 然 香
崎 嶇 谷 壁 同 風 叫
不 絆 功 名 不 斷 腸
TÙNG
Đĩnh lập tiêu trung bất cố sương.
Thế gian hữu xạ tự nhiên hương.
Khi khu cốc bích đồng phong khiếu.
Bất bán công danh, bất đoạn trường !
LE PIN (*)
Voyez : Celui qui
Se fige au sein du fỉmament.
N’importe climat inclément.
À bon vin, point d’enseigne !
Bruisse au vent sur falaise.
Ne s’intéresse aux honneurs,
Prennent fin toutes douleurs !
——————–
(*) NGUYEN CONG TRU, “À laprochaine vie, ne comporte-toi
pas en homme. Incarne-toi en un pin pour bruir au vent en plein jour !
СОСНА
Торчит в центре неба, не смотря на непогоду.
В мире хороший товар всегда сам себя хвалит.
На отвесной скале постоянно с ветром шумит,
Не страдается, не зацепившись за славу
NGUYỄN CHÂN 14.04.2007
docago 
Dear Mr N Chân,
Cc Chư Huynh Tỉ Muội, Cả nhà.
Thời tiết bên này sắp vào hè (Nam bán cầu),tôi thích lang thang ngoài trời hoặc về làm vườn hơn là ôm cái laptop. Vừa về vào đọc emai của anh . Tuy chưa suy ngẫm kĩ, nhưng qua mấy bản dịch anh gửi tôi học được đôi điều và cũng xin mạnh dạn nêu vài ý :
1-Về chữ Karma còn viết là karman, theo từ điển Phật học và tôi cũng nhiều lần nghe các sư Tây, Tàu…ở đây thuyết pháp chỉ có nghĩa là Nghiêp, ko dính dáng gì đến khái niệm Kiếp cả.
2-Ai mà chịu rét thì trèo với thông : Mỗi người có thể cảm nhận một cách, nhưng theo tôi :
Cây thông chỉ đứng yên trên vách đá, ko nên dịch là cùng trèo sóng đôi với nhau.
Có lẽ cũng ko nên dịch là trèo “sur moi”. vì gặp những dân quê mùa như tôi thì dễ hiểu là “người nào chịu rét tốt thì leo lên cây thông mà vắt vẻo trên đó”, tôi nghĩ cụ NCT chả thích có ai leo lên thân thể mình cả !dù là sau khi hóa hiếp…
Tôi dịch kiểu chân quê : grimpez là-haut, chez moi… nghĩa là xin trèo lên đó(vách đá), chỗ tôi đang đứng (ở). Về văn chương có thể là dở òm , nhưng ko sái, vì chỉ là leo lên vách cao, chỗ tôi đứng(coi như nhà tôi)… chứ ko phải là cùng trèo với tôi hoặc là trèo lên mình(thân thể) tôi .
3- Về nghi ngại của anh, đây là người khác “phịa” hai câu cuối : Tôi ko thấy dấu vết gì của việc này, cũng chưa thấy đâu nêu ra nghi vấn này có cơ sở khoa học cả. ngược lại tôi thấy phù hợp với cá tính “ngông”, thích “trội” và mời thách hơi có ý “khiêu khích bông đùa” … của NCT
4-Khi buồn tênh tức là buồn nhẹ nhàng vô cớ , thì ko thể “éclater de rire” ( cười phá lên). Cười phá lên là khi cực vui , hoặc cực đau khổ như kiểu Xúy Vân hóa(giả) dại !
5- Làm cây thông đứng giữa trời mà reo :
Dùng Frémir gặp dân quê như tôi thì sẽ lưỡng lự giữa hai ý :
Cây thông run rẩy lẩy bẩy trong gió rét hoặc nó kêu o o như ấm nước sắp sôi .Dùng với ý nào thì hình như cây thông cũng chả có cảm xúc vui vẻ gì cả , đúng là gỗ (đá) !( Tôi nhớ mang máng :Frémir de peur…( hơi bị giống trembler),L’eau frémit avant de bouillir…Học lâu rồi, ko chắc còn nhớ đúng hẳn… thật ngán cho bộ nhớ cũ mèm của tôi !
Dùng bruire cũng ko ổn , vì tụi Tây thường dùng Le vent bruissait dans les feuilles chứ hầu như “it” nói les feuilles bruissaient…Như vậy là Gió phát ra tiếng động còn cây lá chỉ là nơi có tiếng động, Cụ NCT thích tự cây thông là hiện thân của chính mình reo lên cơ !càng ko phải chỉ là làm ra tiếng động vô cảm ( Tôi hiểu bruire : faire entendre un bruissement)
Tôi thì lại cảm nhận cụ NCT cám cảnh (ớn) kiếp nhân sinh, nên lúc toại nguyện được hóa kiếp làm cây thông mới sung sướng, thoải mái mà REO VUI. Ấy vì cái lí sự cùn ấy mà tôi dịch là “pousser mes cris de joie” chứ ko phải chỉ để gieo vần với “froid” và “chez moi” trong hai câu dưới đâu. Thiển ý của tôi hơi bị tham lam : muốn nói lên cả tâm trạng của cụ NCT sau khi đã hóa kiếp còn vui, lạc quan và thoải mái hơn lúc còn làm kiếp người !
Trước khi ngừng gõ, xin nhăc lại rằng : Tôi là gã bát sách cũng là bát nháo nữa( ko chỉ bát tuần!), vốn Pháp thì nghèo, lại lười tra cứu lục lọi, bí thì vỗ đầu ba cái nhớ đâu thì gõ đấy, lại chả giữ ý gì cứ xin bộc bạch như vậy. Với các ông tây bà đầm bên này tôi cũng cứ bỗ bã suốt…như vậy bổ ịch hơn. Thú thực là tôi chỉ bẻm thôi, viết thì quá yếu. Được cái tai nghe còn “thính” và đọc cũng còn khá tốt,ai nói và viết kiểu gì tôi cũng nắm được ý chính cả, kể cả qua phone xuyên lục địa..,Tiếng Mỹ của người Texas hay tiếng Pháp của người Bordeaux, Marseille… qua phone ọ ẹ tôi vẫn đối thoại ngon lành,ngôn ngữ thực hành ở siêu thị hay chợ trời tôi đều còn khá minh mẫn, nhưng viết lách cho họ thì ngại lắm, cực kì ngại… Đọc văn Pháp của các vị ở VN tôi vẫn còn hiểu tốt, có lẽ sấp sỉ 100%, chỉ tội ko sao viết được như các vị, có lẽ kiếp sau tôi phải chú ý học văn viết từ đầu, bớt tán róc đi…
Kính.