CHUYÊN MỤC VĂN HÓA ĐÔNG TÂY
Đỗ Anh Thơ :
Trí tuệ Trang tử (2) Chương IV
Câu 3 Hoàng Đế hỏi Quảng Thành tử về Đạo
黄帝闻广成子
( Hoàng Đế văn Quảng Thành tử )
Nguyên văn :
黄帝(1)立为天子十九年，令行天下，闻广成 子(2)在于空同之山，故往见之。曰：“我闻吾子达于至道，敢问至道之精……广成子曰：“而所欲问者，物之质也；而所欲官者，物之残也。自而治天下，云气不待族而雨，草木不待黄而落， 日月 之 光益(3)以荒 矣。而佞人 之心翦翦者，又奚足 以语至道！”黄帝退，捐 天下，筑特室，席 白 茅(4)，间居三月，复 往邀之 ….
Chú giải :
(1)Hoàng Đế : họ Hiên Viên tương truyền là tổ tiên bộ tộc trung nguyên .
(2) Quảng Thành tử : Nhân vật hư cấu .Không động : tên vị tiên trong thần thoại .
(3) Ich : như tiệm tiệm (漸 漸 ) : dần dần .
(4) Tịch :như phô ( 鋪 ) : phủ , bày đặt .Bạch mao : cỏ tranh :Cất rượu cho sạch để tế .
Phiên âm :
Hoàng Đế lập vi thiên tử thập cửu niên ,lệnh hành thiên hạ ,văn Quảng Thành tử tại vu Không Động chi sơn ,cố vãng kiến chi .Viết : “ Ngã văn ngô tử đạt vu chí đạo ,cảm vấn chí đạo chi tinh …Quảng Thành tử viết : “ Nhi sở dục vấn giả ,vật chi chất dã ; nhi sở dục quan giả ,vật chi tàn dã .Tự nhi trị thiên hạ ,vân khí bất đãi tộc nhi vũ ,thảo mộc bất đãi hoàng nhi lạc ,nhật nguyệt chi quang ích dĩ hoang hĩ . Nhi nịnh nhân chi tâm tiễn tiễn giả ,hựu hề túc dĩ ngữ chí đạo !” Hoàng đế thoái ,tổn thiên hạ ,trúc đặc thất ,tịch bạch mao ,gian cư tam nguyệt ,phục vãng yêu chi ….”
Dịch :
Hoàng Đế lên ngôi trị vì mười chin năm ,lệnh được thi hành khắp nước .Ông nghe nói Quảng Thành tử ở trên núi Không Động nên đến yết kiến và nói : “ Tôi nghe nói ngài tu đắc Đạo muốn đến hỏi tinh hoa của nó .”….
Quảng Thành tử nói : “Điều mà ông muốn hỏi là cái bản chất của vật ,còn việc ông muốn nắm chỉ là tàn dư của vật .Từ khi ông trị vì thiên hạ ,vân khí trên trời chưa đợi tích tụ lại đã đổ mưa ,cây cối chưa đợi vàng , đã rụng lá ,ánh mặt trời mặt trăng tối dần đi , lòng kẻ tiểu nhân nịnh nọt hẹp hòi như thế thì làm sao đủ để nghe về Đạo lớn được !” .Hoàng Đế thoái lui ,bỏ triều chính ,dựng một căn nhà riêng ,trải cỏ lau sạch ,tĩnh tâm ba tháng không giao tiếp với ai ,rồi sau đó mới trở lại thỉnh giáo Quảng Thành tử .
Bình :
Những chuyện hư cấu ,nhân vật hư cấu của Trang tử nhằm mục đích đả phá thuyết thiên mệnh của Nho gia nhưng đều có tính lo-gic của nó .Người nghiên cứu nó nhiều khi lại quá ư câu nệ .Ví như có người cho rằng Quảng Thành tử tức là Lão Đam ( Lão tử ) .Như vậy chả hóa ra chuyện đầu Ngô mình Sở sao ?
docago 